Lỗi ngôn từ trong thuyết trình khi đứng lớp có thế khiến học viên hiểu nhầm, chống đối, không hợp tác. Tại bài viết lần này, Train The Trainer sẽ giúp bạn điểm qua các lỗi dùng từ và cách khắc phục trong đào tạo. Nội dung được chia sẻ từ chuyên gia đào tạo Phan Hữu Lộc trong chương trình Train The Trainer 3+.
1. Hiểu không?
Trong đào tạo doanh nghiệp, đối tượng thường là người trưởng thành. Việc dùng từ “hiểu không” đôi khi sẽ gây hiểu lầm không đáng có. Học viên có thể cảm thấy không được tôn trọng khi được hỏi như vậy. Họ sẽ có cảm giác Trainer không tin tưởng vào năng lực học tập của mình nên mới thường xuyên hỏi “hiểu không”.
Thay vì dùng từ “hiểu không”, bạn nên thay chúng bằng: Bạn nắm được chưa? Kịp ý không ạ? Theo kịp nội dung chưa ạ?… Lúc này, người nghe sẽ cảm thấy được tôn trọng và thoải mái hơn với câu hỏi. Khi đó, học viên dễ đưa câu trả lời và tương tác nhiều hơn với Trainer.
Tham khảo: 05 NGUYÊN TẮC HỌC TẬP CỦA NGƯỜI TRƯỞNG THÀNH
2. Bạn phải
Bạn sẽ cảm thấy thế nào khi nhận lời khuyên từ người khác với các câu như “Bạn phải làm thế này, bạn phải làm thế kia mới đúng”. Chắc hẳn bạn sẽ cảm thấy có chút áp đặt và yêu cầu hơn là khuyên nhủ. Học viên cũng vậy, khi tham dự lớp đào tạo của bạn không có nghĩa là họ phải nghe hoàn toàn theo bạn. Và để tránh tạo cho học viên cảm giác bị áp đặt, hãy thôi dùng từ “bạn phải”.
Thay vào đó, hãy để học viên tự quyết định bằng cách cung cấp cho họ công thức ACT. Với A là Apply – kiến thức áp dụng được ngay, C – Change – Kiến thức chưa phù hợp lắm cần chỉnh sửa lại đôi chút, và T – Teach back – Nội dung tâm đắc có thể chia sẻ lại ngay cho người khác. Với ACT, học viên tự quyết định họ nên làm gì, chọn kiến thức nào, biến đổi kiến thức nào để phù hợp với bản thân.
3. Không đúng/Sai rồi
Việc một Trainer không nên làm nhất khi đứng lớp là bác bỏ học viên bằng câu “không đúng/ sai rồi”. Đây là một lỗi ngôn từ trong thuyết trình các Trainer thường xuyên mắc phải. Việc này sẽ khiến học viên cảm thấy bức xúc, mất động lực đóng góp vào buổi học. Người khác cũng không đưa ý kiến nữa vì họ sợ phạm phải sai lầm. Trainer cũng biến thành kẻ độc đoán trong mắt mọi người.
Để khắc phục việc này, bạn nên thống nhất với học viên rằng không có ý kiến nào là đúng và sai, tất cả đóng góp đều có ý nghĩa. Khi học viên đưa ra ý kiến chưa phù hợp, bạn ghi nhận và mời thêm người khác bổ sung. Việc này vừa khiến người đưa ý kiến sai không bị tổn thương, vừa khiến câu trả lời trở nên đa chiều hơn khi nhận được nhiều đóng góp từ học viên khác.
4. Nội quy/quy định
Trước khi bắt đầu, Trainer thường thống nhất với học viên về cách thức hoạt động của lớp học. Để tránh lỗi ngôn từ trong thuyết trình, bạn không nên dùng các từ như “nội quy” hoặc “quy định” vì nó tạo cảm giác bó buộc, khắt khe.
Thay vào đó, hãy dùng từ “thống nhất với nhau”, “chúng ta nên/không làm gì trong buổi học”… Lúc này, học viên sẽ là người tự đưa ra các hành động nên và không nên làm trong lớp. Người tự đưa luật sẽ là người tuân thủ tốt nhất. Vậy, bạn không cần dùng đến từ “nội quy/quy định” mà vẫn có cách khiến học viên làm theo những điều kiện nhất định để lớp học trở nên hiệu quả.
5. Tôi chỉ cho bạn
“Tôi chỉ cho bạn” không thể hiện được sự chuyên nghiệp của Trainer. Ngôn từ này thậm chí có phần lỗi thời và không phù hợp với môi trường đào tạo. Tuy nhiên, trong những trường hợp rất thân thiết, bạn được phép dùng từ “chỉ” để hướng dẫn.
Thay vì “chỉ”, bạn có thể sử dụng các cụm như “Chia sẻ một số kinh nghiệm về việc…”, “Bạn có thể làm theo các bước sau…”, “Mách bạn các tips để….”. Bên cạnh đó, bạn có thể kết hợp phi ngôn ngữ trong thuyết trình với 7:38:55 để minh họa tốt hơn cho nội dung nói. Như vậy, bạn có thể đưa ra hướng dẫn cụ thể cho học viên nhưng không cần dùng đến từ “chỉ”.
6. Không được
Tương tự với “không đúng”, “không được” cũng là một lỗi ngôn từ trong thuyết trình. Nó khiến người nghe bị khó chịu. Họ sẽ cảm thấy bí bách và rơi vào hoang mang nếu liên tục bị Trainer từ chối. Họ không biết nên làm gì và không nên làm gì tiếp theo.
Thay vì dùng cụm từ tiêu cực như vậy, bạn nên sử dụng các câu tích cực hơn như “Nên…”, “Nếu được, hãy thử…”, “Hãy cố gắng…”. Việc thay đổi câu từ tích cực giúp tạo động lực cho người học, khuyến khích môi trường học tập chủ động hơn.
7. Tệ quá
Bạn cảm thấy như thế nào nếu người khác chê việc bạn làm là “tệ quá”. Học viên sẽ có cảm giác tương tự khi nhận được feedback như vậy từ Trainer. Khi đã bị chê, họ sẽ mất động lực tham gia học tập. Tệ hơn, một số biến thành hành vi chọc phá, dồn Trainer vào những thế khó nhằm gây bẽ mặt trước mọi người.
Để tránh các trường hợp nêu trên xảy ra, bạn cần thay từ “tệ quá” thành những từ nhẹ hơn, có hướng tích cực hơn như: “Ghi nhận ý kiến của bạn”, “Để tốt hơn thì….”, “Nếu được chọn cách khác, bạn sẽ làm như thế nào?”,… Hãy nhớ kết hợp các cử chỉ khi thuyết trình để tăng hiệu quả truyền đạt.
Tạm kết về 07 lỗi ngôn từ trong thuyết trình cần tránh
Trên đây là một số lỗi ngôn từ trong thuyết trình bạn cần tránh khi thực hiện đào tạo. Hy vọng rằng những liệt kê trên đây giúp ích được đến công việc của bạn.
Bài viết thuộc chuỗi Góc nhìn chuyên gia. Nếu cảm thấy hay và thú vị, hãy follow trainthetrainer.vn để cập nhật các nội dung mới nhất về chủ đề này nhé!
