Mô hình SCAMPER là một công cụ tư duy sáng tạo hỗ trợ người làm đào tạo trong việc phát triển ý tưởng mới và tối ưu hóa nội dung giảng dạy theo cách có hệ thống. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ cách áp dụng SCAMPER qua từng bước cụ thể, kèm theo ví dụ thực tế và những lời khuyên hữu ích!
Nội dung thuộc Góc nhìn chuyên gia.
Mô Hình SCAMPER Là Gì?
SCAMPER là một phương pháp tư duy sáng tạo giúp người làm đào tạo phân tích và nâng cấp chương trình giảng dạy, bằng cách đặt câu hỏi theo bảy góc nhìn tư duy khác nhau. Mô hình SCAMPER do Bob Eberle phát triển và hiện được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là đào tạo.
Mô hình SCAMPER bao gồm bảy yếu tố chính:
- Substitute (Thay thế): Thay đổi một thành phần, nguyên liệu hoặc phương pháp bằng yếu tố khác.
- Combine (Kết hợp): Ghép nối hai hoặc nhiều yếu tố để tạo ra giải pháp hoặc sản phẩm mới.
- Adapt (Thích nghi): Điều chỉnh sản phẩm hoặc quy trình để phù hợp với môi trường hoặc nhu cầu mới.
- Modify (Sửa đổi): Thay đổi đặc điểm như kích thước, màu sắc, hình dạng hoặc chức năng nhằm cải thiện hiệu suất.
- Put to another use (Dùng vào mục đích khác): Tận dụng sản phẩm/dịch vụ theo cách khác với mục đích ban đầu.
- Eliminate (Loại bỏ): Giảm hoặc loại bỏ những yếu tố không cần thiết để tối ưu hóa quy trình.
- Rearrange/Reverse (Sắp xếp lại/Đảo ngược): Điều chỉnh thứ tự hoặc thay đổi hướng sử dụng để mang lại hiệu quả cao hơn.
Ví dụ về SCAMPER trong đào tạo
Dưới đây là một số cách ứng dụng mô hình SCAMPER trong đào tạo mà bạn có thể tham khảo:
S – Substitute (Thay thế)
- Chuyển từ hình thức đào tạo trực tiếp tại lớp sang giảng dạy trực tuyến qua Zoom hoặc nền tảng LMS (Hệ thống quản lý học tập).
- Thay thế tài liệu hướng dẫn bằng video ngắn để giúp học viên tiếp thu nội dung nhanh hơn.
C – Combine (Kết hợp)
- Kết hợp lý thuyết với thực hành ngay tại doanh nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả tiếp thu.
- Tích hợp AI chatbot vào hệ thống LMS để hỗ trợ học viên giải đáp thắc mắc tự động 24/7.
A – Adapt (Thích nghi)
- Tùy chỉnh nội dung đào tạo phù hợp với từng phòng ban như Marketing, Bán hàng, Nhân sự, Sản xuất,…
- Chuyển đổi khóa học dài hạn thành mô hình microlearning (học theo từng phần nhỏ) để phù hợp với thời gian bận rộn của nhân viên.
M – Modify (Sửa đổi)
- Phát triển chương trình đào tạo nội bộ thành khóa học dành cho đối tác hoặc khách hàng bên ngoài.
- Ứng dụng gamification (trò chơi hóa) vào nội dung giảng dạy để tăng mức độ tương tác và sự hứng thú của học viên.
P – Put to another use (Dùng vào mục đích khác)
- Biến các buổi đào tạo nội bộ thành khóa học e-learning để có thể tái sử dụng lâu dài.
- Sử dụng AI để tạo bản tóm tắt tự động từ video đào tạo, giúp học viên dễ dàng ôn tập nội dung.
E – Eliminate (Loại bỏ)
- Loại bỏ phương pháp đào tạo “một chiều” (giảng viên giảng, học viên nghe) và áp dụng mô hình học tập tương tác như AFTA, nơi học viên được thực hành, thảo luận và chia sẻ kiến thức.
- Cắt giảm tài liệu giấy, thay thế bằng nội dung số hóa để tiết kiệm chi phí và tối ưu việc lưu trữ.
R – Rearrange/Reverse (Sắp xếp lại/Đảo ngược)
- Chuyển đổi cấu trúc khóa học từ cố định sang mô hình linh hoạt, cho phép học viên tự chọn nội dung phù hợp với nhu cầu công việc.
- Đảo ngược vai trò: Để học viên giảng dạy lại cho đồng nghiệp sau khi hoàn thành khóa học. Theo learning pyramid, cách học này giúp người học tiếp thu tới 90% kiến thức so với phương pháp truyền thống.
03 bước áp dụng SCAMPER để cải tiến chương trình đào tạo
Bước 1: Xác định vấn đề cần cải thiện
Người làm đào tạo cần phân tích và nhận diện những nội dung, phương pháp hoặc quy trình giảng dạy chưa đạt hiệu quả mong muốn và cần được tối ưu.
Bước 2: Áp dụng mô hình SCAMPER để phát triển ý tưởng
Sử dụng từng yếu tố trong SCAMPER để đặt câu hỏi và khám phá các cách tiếp cận mới. Ví dụ:
- Có thể thay thế phương pháp giảng dạy hiện tại bằng một phương pháp tương tác hơn không?
- Có thể kết hợp nội dung lý thuyết với thực hành để nâng cao hiệu quả tiếp thu không?
- Có thể thay đổi trình tự giảng dạy để học viên dễ nắm bắt kiến thức hơn không?
Bước 3: Thử nghiệm và đánh giá
Sau khi xây dựng các ý tưởng mới, hãy thử nghiệm trên một nhóm học viên nhỏ và đánh giá hiệu quả trước khi triển khai trên diện rộng. Tiếp tục cải tiến bằng cách quay lại bước 1 nếu cần thiết.
Tổng kết về mô hình SCAMPER là gì?
Trên đây là những thông tin giúp bạn hiểu rõ hơn về mô hình SCAMPER là gì và cách áp dụng nó trong đào tạo. Đây là công cụ mạnh mẽ giúp sáng tạo và phân tích nội dung giảng dạy theo cách có hệ thống, từ đó tối ưu chương trình đào tạo và đáp ứng tốt hơn nhu cầu học viên.
Hy vọng bài viết này hữu ích cho bạn trong việc cải tiến chất lượng đào tạo tại doanh nghiệp. Chúc bạn sớm áp dụng thành công mô hình SCAMPER vào thực tế!
Ngoài ra, nếu bạn đang tìm kiếm các chương trình đào tạo chuyên sâu dành cho cá nhân, có thể tham khảo một số khóa học do VMP tổ chức như:
Train The Trainer 3+ | Đào tạo Giảng viên nội bộ số 1 Đông Nam Á.
Program Design With Tech | Ứng dụng công nghệ thiết kế đào tạo
Training Management Performance | Quản lý hiệu suất đào tạo
U – Maximize Management | Nâng cao năng lực quản lý bền vững
On The Job Coaching | Kỹ năng huấn luyện kèm cặp nhân viên
Leading Emotional | Lãnh đạo bằng trí tuệ cảm xúc
Mọi chi tiết xin vui lòng liên hệ 1800 6981 hoặc gửi mail về địa chỉ daotao@vmp.edu.vn. Đội ngũ VMP luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn!
